Зӧрзяыбын тӧвся аддзысьлӧмъяс

#кыдзи_олан_ичӧт_грезд@viltujod #туйвывса_пасйӧдъяс@viltujod Зӧрзяыбын тӧвся аддзысьлӧмъяс Кольӧм вежонӧ со мойвиис ветлыны Зӧрзяыбӧ. Кыдзи тӧдса, тайӧ деревняыс меститчӧ Мозын кузя медся вылын, кӧні талун овсьӧны на йӧз. Олысьыс, збыль вылас, тӧвнас абу уна. Пач трубаясыс тшынасьӧны сӧмын асыв-рытсӧ 4 керкаын. Но субӧт-воскресенньӧӧ олысь лыдыс содлӧ. А гожӧмнас пӧ этша пыдди татчӧ волӧны 50-60 мортӧдз. Болгара мунӧм бӧрын тайӧ деревняӧдз нюжӧдісны асфальта туй. Правда, та могысь ковмис вольсавны асфальтсӧ эз уна, сӧмын сідз шусяна Бобровскӧй магистраль кежанінсянь. Тайӧ, дерт, отсаліс збыльмӧдны коланасӧ дженьыд кадӧн. А талунъя кадӧ, кыдзи тодса, весиг абу сьӧмыс асфальтируйтны туйяс ни Черныбӧдз, ни Глотовоӧдз. Ӧти кывйӧн, болгарса вӧр лэдзысьяссянь збыль лоис бур водзӧс и Зӧрзяыбын да Макарыбын олысьяслы. А вот Слӧбӧдаягӧ туй вылӧ сэсся сьӧмыс эз тырмы нин, и урчитлӧм планысь сэсся туй стрӧитысьяс сэсся дугӧдчисны. Ӧні сэтчӧ позьӧ воӧдчыны сӧмын гожӧмнас, и кос поводдя дырйи. Везитіс, позьӧ шуны, поводдянас и миян. Буретш Зӧрзяыблань машина туйсӧ вӧлі неважӧн Удорскӧӥ ДРСУ-са туй дӧзьӧритысьяс весалӧмны лымйысь. Ветымын километр кузьта вӧлӧктӧ ӧдйӧ и мунім. Деревняӧ воигӧн медводз син улӧ уси турунвиж рӧма контейнер, кодӧс сувтӧдӧмаӧсь лӧп-ёг чукӧртӧм могысь. Правда, оланінъяссянь сійӧ вӧлі ылынкодь. Гашкӧ, сы вӧсна, медым ош-кӧин эз локны матӧ, а найӧ, кыдзи тӧдса, радейтӧны контейнеръяс пытшкӧ видзӧдлыны. Медводдза аддзысьлӧм А деревняас медводдза тшынасьысь керка дорас и матыстчим. Ми вылӧ ярскӧба увтчис пон. Тыдалӧ, вӧралысьлӧн быдтас. Казялі, мый кӧть и сійӧ увтӧ гораа, но та дырйи и бӧжнас легӧдӧ. А сідзкӧ, абу пурсьысь. И збыль, кор нюжӧді киӧс, Ласка водіс мыш вылас. Понлысь нимсӧ бӧрынджык висьталіс керкаса кӧзяиныс - Николай Ульянов. Мужичӧй эськӧ дасьтысьӧма ас овмӧсас мыйсюрӧ керны- вӧчны. Но ми сорим со. Дерт, ывла вылын сёрнитны абу бур. Пыралім керкаӧ, шоныдінад ӧд и сёрниыс мӧд. Сэсся и гӧтырыс, Любовь Николаевна, эз чӧв ов, а содталіс ассяньыс ӧтитор-мӧдтор йылысь. Кыдзи петкӧдчис, нывбаба пенсия вылын нин. А вот кӧзяиныслы выль пенсионнӧй реформаыд ылыстіс заслуженнӧй шойччӧм вылӧ петан кадсӧ, кӧть таво эськӧ и мортыс тыртӧ 55 арӧс. - Армияӧ ветлӧм бӧрын ме велӧдчи Сыктывкарса 20-ӧд номера училищеын, кӧні босьті шоперлысь право. Та бӧрын сэсся уджавлі водительӧн уналаын, та лыдын райпотребсоюзын да райисполкомын. Усьлі кыскавны и карысь быдсяма груз. Медбӧрын медасьлі стӧрӧжитны лесхозӧ. Ӧні уджтӧмала. Сувтӧдлісны учёт вылӧ 6 толысь кежлӧ, но пособиенас он госсяв. Сетлісны куим тӧлысь 1,5 тысяча шайтӧн - и ставыс, - висьталіс ӧнія олӧм йылысь Николай Иванович. Ас кадӧ мужичӧйлӧн бать-мамыс уджавлӧмаӧсь "Косланский" совхозын. Мамыс - Вера Сергеевна Ульянова, батьыс - Иван Степанович Порошкин. Сійӧ воӧма Удораӧ Кӧрткерӧс районса Руч сиктысь. Сӧмын гозъя абу гижсьылӧмаӧсь, со и овыс Николай Ивановичлӧн мамсяньыс. Но та вылӧ видзӧдтӧг, мортыс уналы ёнджыка тӧдса буретш Порошкин овнас. Тшӧтш и воӧн ыджыдджык Владимир вокыс. Кыкнаныслы батьсянь вуджӧма и кужанлун вӧчны пыжъяс. - Медводдза пыжсӧ воккӧд кыкӧн и тувъялім, - казьтылӧ Николай Иванович. - Но ӧні быдӧн ачыс уджалӧ. Вокӧй орчча керкаын олӧ. А пыжтӧ корӧны вӧчны оз сӧмын районса олысьяс. Дерт, медым сійӧс вӧчны, колӧ колана материал: энь пу, кокора, мегыръяс, жесь. Кор заказчикыд ставсӧ тайӧс вайӧ, пыжтӧ позьӧ, дерт, ӧдйӧджык тувъявны. Но Николай Иванович висьталӧ, мый овлӧ быд ногыс: коркӧ заказчик ставнас могмӧдӧ, а коркӧ и аслыс ковмылӧ ӧтитор-мӧдтор судзӧдны, медым эштӧдны уджсӧ. Мортыс оз овсьы со пыж вӧчӧмысь весиг и тӧвсӧ. Буретш пыж вӧчанінас и фотографируйтім сійӧс. Зӧрзяыбын коркӧ уджавлiс и лавка, а талун, дерт, сійӧ важӧн нин абу. Кыдзи бергӧдчӧны татчӧс олысьяс? - Магазиныс эм дорся деревняын, Макарыбын. Но доныс сэні курччасьӧ, со и ваям коланасӧ Усогорскысь, - пырӧдчӧ сёрниӧ кӧзяйкаыс. - Таво тӧвсӧ тані ёнджыка олам, но корсюрӧ могъясӧн ветлам и Косланӧдз ас машинаӧн. Мозын дорын олігӧн гежӧд мужичӧй оз кый чери либӧ вӧрав. Николай Иванович оз жӧ торъяв мукӧдсьыс. Важӧн, кор ки улын эз вӧв транспорт, вӧралігӧн ковмыліс уна войлыны подӧн. Прӧмысыд вӧрысь кокниа некор эз шедлы. Со и вӧтага вӧр керка ковмис стрӧитны вӧралысь мортыдлы. Ӧні, майбыр, быдсяма техникаыд ки улад эм, коді кокньӧдӧ мортӧс. - Таво со налим кутчысьлі кыйны, но оз сюр. Сӧмын ӧтиӧс и удайтчис пызан вылӧ пуктывны, - висьталӧ мужичӧй. - Водзті тайӧ чериыс уна вӧлі. Но ӧні чери кыйысьыс ми дорӧ быдлаысь волӧ, кӧть тӧв, кӧть гожӧм. Со и чинӧ чериыс. И не сомын налимыс. Мӧд аддзысьлӧм Эз ошйысь налим кузя прӧмысӧн и Семён Петрович Павлов. Сылӧн оланіныс меститчӧ деревняас дзик дорӧс дорас. Горт дорас домӧд вылын куим пон гораа увтчӧны. Тыдалӧ, тайӧ увтчӧмсӧ буретш кылӧма да петӧма видзӧдлыны ывла вылӧ кортӧм гӧсьтъясӧс. Пыр жӧ корис пырны миянӧс гортас. Тшай пузьӧдны пуктіс и. Сійӧс виччысигмоз и сёрнитім олӧм-вылӧм йылысь. Сылы 75 арӧс. Пенсия вылӧ петтӧдз зільӧма киносетьын. Ачыс абу удораса. Позьӧ шуны, гӧтырыс, Ангелина Николаевна, татчӧ вайӧдӧма, коді Косланысь. А тӧдмасьӧмаӧсь найӧ Ленинградын велӧдчигӧн. Усогорскын эм эськӧ и асланыс патера, но важӧнкодь нин тӧвйӧны олӧма гозъя Зӧрзяыбын. Ас кадӧ ньӧбӧмаӧсь тась керка, дзоньтасьӧмаӧсь. Ӧні со пыр танi, непӧштӧ гожӧмнас олӧны. - Пачсӧ патераас ме ачым тэчи,- висьталӧ Семён Петрович. - Артмис зэв экономнӧйӧн, пескыс уна оз быр. Тшай юигӧн чӧсмӧдіс мортыс миянӧс и мырпомӧн. Гожӧмсӧ вотлӧма пӧ ведра кык. Он кӧ пӧ дышӧдчы, позис и унджык. - Тані ставыс дорся, - висьталӧ Семён Петрович. - Кӧть чери кыйны, кӧть вӧравны. Неважӧн со кунича воліс горт дорӧдз. Гожӧмсӧ быдтам градвыв пуктас, картупель. Урожайыд сэсся тӧвбыд тырмӧ. Талун со лэччылі недыр кежлӧ вуграсьны. Гӧтырӧй кольччис на. Сійӧ меысь сюсьджык чери кыйысь, вермас и пажынӧдз пукавны палаткаас да кыйсьыны. Ветлім бӧрынджык ӧтлаын видзӧдлыны чери кыйысь аньӧс. Вуграсянінӧ тӧвзьӧдліс буран вылын Семён Петрович. Юыс бырӧда, сӧмын важ туйті позьӧ мунны. Кӧзяиныс висьталіс, мый кежалӧма ӧтчыд да ковмӧма пӧ быдса час весасьны гусеничасӧ. Чери кыйысь ань петалiс варовитны палаткасьыс. Арлыдсӧ эз дзеб. 76 арӧс пӧ ноябрын тырті, а уджалі пенсияӧдз Усогорск посёлокса администрацияын бухгалтерӧн. Вуграсьны жӧ кутчысьӧма пенсия вылын нин, 63 арӧсӧн. И сэтшӧма вуграсьӧмыс пырӧма вирас, мый ӧнi оз гӧгӧрво, кыдз позьӧ сытӧг овны. Велӧдӧма вуграсьны и бабӧн шуысьӧс, коді волӧ ӧні гӧсти Санкт-Петербург карысьӧдз. Звӧнитліс пӧ нин, мый мартын локтас. Кыдзи эрдіс гозъякӧд сёрниысь, медся майшасянаыс сиктса олӧмын - югыд билӧн тшӧкыда кусласьӧм. Песнад кутшӧмакӧ на бергӧдчӧны ас вынӧн да бур йӧз отсӧгӧн, а югыд билӧн ворсӧдчӧмыд ёна дӧзмӧдӧ. Кӧть шуам, ки улын эм и асланыс генератор. Неважӧн со би ворсӧдчӧм бӧрын торксьӧма и выль телевизор. Ковмӧма дзоньтавны мӧдӧдны. Бур, мый важыс уджалӧ на, ӧні сійӧн бергӧдчӧны. Коймӧд аддзысьлӧм - Менам телевизорӧ пазалі да корлі Усогорскысь мастерӧс, - висьталӧ Борис Борисович Вурдов. - Сӧмын куш корлӧмсьыс ковмис мынтыны 3 тысяча шайт. А таысь кындзи и дзоньтасьӧм вылӧ бырӧдчыны на. Борис Борисовичлы февральын тырӧ 66 арӧс. Мужичӧйлӧн мыш саяс ӧксьӧма быдса 42 во уджалан стаж, тась 32 воыс - милицияын зільӧм. Сэсся на приставъяслӧн районса юкӧнын вӧлӧма начальникӧн, "Удоралес" ООО-са генеральнӧй директорӧс вежысьӧн, а медбӧрын Усинскӧ медасьлӧма вахта вылӧ. Уджсьыс эновтчӧма неважӧн на - 2020-ӧд воын. Овсьӧ со керкаын, кӧні некоркӧ кӧзяиннас вӧлӧма войнаса ветеран Иван Прокопьевич Обрезков, коді лоӧ гӧтырыслы дядьӧн. - Дедыс воюйтлӧма и нималана Курскӧй дуга вылын, - висьталӧ мужичӧй. - Кувсис сійӧ 82 арӧсӧн, 2006-ӧд воын. Кор гуалім ветеранӧс, некод эз волы ни районса администрацияысь, ни военкоматысь, ни ветеран райсоветысь. Ӧнӧдз на таысь забеднӧ. Ветеранлӧн оланінӧ ас кадӧ лӧсьӧдлӧмны телефон. Ӧнӧдз сійӧ уджалӧ. Кыдзи висьталӧ кӧзяиныс, тайӧ телепон номернас пӧльзуйтчӧны деревняас нӧшта на кыклаын. Татчӧ содтам, мый деревня шӧрын сувтӧдӧма ывла вылын эськӧ и таксофон. Но кыдзи висьталӧны олысьяс, тшӧкыда сійӧ джӧмдавлӧ. Артмылӧ тайӧ и югыд би кусласьӧм понда. Борис Борисовичӧс буретш тайӧ медся ёна дӧзмӧдӧ. - Макарыбын сійӧ эм, а Зӧрзяыбын абу, - висьталӧ мортыс. - А Макарыбӧдз сӧмын 5 км и эм. Югыд би кусласьӧмысь сӧмын аслам сотчис 2 телевизор. Ӧти кывйӧн, ӧти нелючки кыскӧ ас бӧртиыс сиктса олысьлы и мӧдӧс. Мужичӧй висьталыштіс и талунъя вӧралӧм йылысь. Ветлӧдлӧ мортыс Зӧрзяыбсянь вӧравны УАЗ автомашинаӧн Бобровскӧй магистраль кузя. Колана документъяс вӧралӧм вылӧ пыр дасьтылӧ ас кадӧ, мед не веськавны штрап улӧ. Уна прӧмыс оз пӧ сюрлы, но корсюрӧ удайтчылӧ лыйны и чукчи, и тар-сьӧла. Бӧръя кадӧ машина туйыс, кодӧс стрӧитлісны болгара на, уналаті жугласис. Колӧ ветлӧдлыны ёна видзчысьӧмӧн, торйӧн нин важмӧм посъяс кузя. Ӧні эськӧ воисны матӧ уджавны и "Лузалес" ООО-са вӧр лэдзысьяс, кодъяс выльмӧдісны Вымса Еввалань машина туй. Но найӧ сэті ветлӧдлыны оз лэдзны. Оз отсавны сиктса войтырлы и пескӧн. Кыдзи висьталӧ Борис Борисович, сійӧ вайӧдлӧ ломтысьны пестӧ весиг Косланысь да Усогорскысь, а корсюрӧ и ачыс дасьтӧ, та могысь медводз лесничествоын сёрнитчылӧ да. Бӧркыв пыдди Кыдзи лои пасйӧма нин водзын, Зӧрзяыб - Мозын бокса грезд, коді меститчӧ ю кузя медся катыдын. Кыдзи петкӧдчӧ важ документъясысь, сійӧс панлӧмны XVII нэмын Глотовоысь локтӧм йӧз. Сідз, 1646-ӧд воӧ тані вӧлӧма сӧмын 2 керка. Вочасӧн грездыс паськалӧма. 1678-ӧд воын керка лыдыс содӧма куимӧдз, кӧні олӧмаӧсь 8 морт, ставыс мужичӧй (нывбабаяссӧ перепись дырйи эз лыддьыны). Сё во мысти, 1782-ӧд воын, деревняас артавсьӧма нин 11 керка, а олысьяслӧн лыдыс содӧма 92 мортӧдз. Медся уна олысь тані вӧлӧма 1970-ӧд воясӧ, кор налӧн лыдыс вуджӧма сё сайӧ - 107 морт. Та бӧрын олысьяслӧн лыдыс кутчысьӧма бор чинны. Сідз, 2002-ӧд воын вӧлӧма нин 18 морт, а 2010-ӧд воын - 13. Зӧрзяыб талун, позьӧ шуны, йӧзыслы колана дача туйӧ, кӧні войтырыс быдтӧны картупель, градвыв пуктасъяс, вотӧны тшак да вотӧс. Татчӧс олысьяс пӧвстын унаӧн лоӧны и чери кыйысьяс да вӧралысьяс. Ӧти кывйӧн, войтырыс тані шойччӧны да некутшӧм Турция вылӧ татӧн ассьыныс деревнясӧ оз вежны. Борис Петиев. Снимокъясыс Виталий Чернегалӧн.